Willeke Bergman - Een schone taak!
Willeke Bergman is educatie-adviseur bij het Waterschap Hunze en Aa’s. Tijdens Brandstof in Westerwolde vertelt ze over het water in Westerwolde. Lees hier haar verhaal.
Een schone taak!
Precies op de plek waar het Mussel-Aa-kanaal en het Ruiten-Aa-kanaal samenkomen, ligt Veelerveen. Een klein dorpje met een paar honderd inwoners, waarvan een groot deel een eeuw terug fabrieksarbeider was. De kanalen hadden een belangrijke taak in de regio. Ze voerden overtollig water af richting de zee. Maar ook de boten die de aardappelen naar de aardappelmeelfabriek brachten, maakten gebruik van de waterwegen.
De kanalen waren de basis voor een opleving van de regio Westerwolde. Na het afgraven van het veen, dat altijd als een spons had gewerkt, bleef een drassig landschap over. Het graven van de kanalen zorgde ervoor dat het water weg kon stromen. Het leverde een economische boost op, waardoor boeren weer hun gewassen konden oogsten en de aardappelmeelfabriek floreerde.
Dat het proces in de aardappelmeelfabriek redelijk smerig was, ondervonden we aan den lijve in de jaren ‘70/’80. Aan de neus om precies te zijn. Ieder jaar rond de tijd dat de aardappelen verwerkt werden, stroomde het gebruikte proceswater het kanaal in. Vies water, dat de kwaliteit van de watergang behoorlijk aantastte. Zodanig dat de vissen er dood van gingen. Die kwamen bovendrijven. En dan die stank! Ongekend en ondraaglijk.
Ik was nog een jong meisje en ging in het dorp naar de lagere school. Op weg naar school fietste ik langs het kanaal, waar dan een dikke laag schuim op lag met vergeelde koppen. Een akelig tafereel. Na schooltijd zochten we de dooie vissen op langs de waterkant. Als we ‘vader- en moedertje’ speelden, kwamen ze mooi van pas als avondeten.
Nadat de aardappelmeelfabriek een eigen waterzuivering kreeg, verdween de jaarlijkse vervuiling. Die van de industrie althans. De vervuiling die de mens zelf veroorzaakt, is van alle tijden. Begin dit jaar werd het Ruiten-Aa-Kanaal gebaggerd. Over een lengte van 27 kilometer werd het kanaal van Ter Apel tot aan Veelerveen ontdaan van een dikke laag slib.
Bij Veelerveen gebeurde er iets opvallends! Juist daar waar de huizen langs het water stonden, kwam er ontzettend veel rotzooi boven water. De zuigslang van het baggerschip had het er soms moeilijk mee. Mensen die langs het water wonen, gooiden jarenlang massaal hun troep in het kanaal. Immers, als het onder water is, is het ‘weg’. Dat het dan de waterkwaliteit vermindert, deert de vervuiler niet.
Vissen en waterplanten willen schoon, helder water. Water dat vol zuurstof zit en waar niet te veel voedingstoffen in zitten, die algen en kroos doen laten groeien. Een goede waterkwaliteit, zowel chemisch als ecologisch, dat is schoon water. De regels hiervoor zijn Europees en best wel streng. Waterschappen zijn verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en doen er alles aan om het water schoon te houden. Eén van de maatregelen die zij nemen is de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Natuurvriendelijke oevers zijn glooiend. Planten kunnen zich hier goed ontwikkelen. Riet en waterplanten halen voedingstoffen uit het water. Algen hebben hierdoor minder kans. Het heeft dus een zuiverende werking.
Bovendien zijn de oevers een belangrijke schuil- en paaiplaats voor vissen en een leefplek voor allerlei vogels en dieren.
Dat is wat waterschappen doen. Wij, mensen – de gewone burgers – hebben de schone taak om ze te helpen het water schoon te houden!
Willeke Bergman,
juli ‘22
Tijdens Brandstof in Westerwolde, op vrijdag 30 september 2022 in het Spiekerhûs in Ter Apel, spraken acht Westerwolders over leefbaarheid en klimaatverandering in hun gemeente. Willeke Bergman was een van deze acht sprekers. Wil je een terugblik op de avond lezen? Deze vind je hier.
