Een avond vol inzichten en verhalen: zo verliep de Brandstof-avond in Ten Boer

Het is de opening van een avond waarop de inwoners van dit gebied niet alleen kennismaken met Gronings Vuur, maar waar kennis wordt gedeeld over verschillende onderwerpen die op de dorpen in gebiedsdeel Ten Boer betrekking hebben. 

Hinry Blaauw, de presentator van deze avond, verwelkomt iedereen, en legt uit dat hij na een toezegging op de vraag om Brandstof te presenteren toch even twijfelde aan zichzelf. ,,Maar ik hield vast aan mijn persoonlijke motto: ‘Do what you can’t’.” 

Vervolgens geeft hij het woord aan Gea Smidt, algemeen en artistiek leider van Gronings Vuur.

Opzet Gronings Vuur
Gea Smidt schetst het grotere plaatje van het culturele project Gronings Vuur: ,,Gronings Vuur is een cultureel project van vijf jaar. We willen in iedere Groningse gemeente het gesprek op gang brengen over hoe het is om te wonen, werken en leven in het gebied, en over de toekomst. We halen verhalen en creatieve inspiratie bij inwoners op en delen dat in bijeenkomsten als vanavond”, zo legt ze uit.

,,Op basis hiervan wordt een concept gemaakt voor een voorstelling. In gebiedsdeel Ten Boer gaat artistiek projectleider en regisseur Jos van Kan van dit concept een voorstelling maken. Hij zal tijdens de afsluitende Kampvuur-bijeenkomst het concept delen en aangeven hoe je als inwoner van gebiedsdeel Ten Boer mee kunt doen.”

Toelichting op inwonersavonden
Gea licht de inwonersbijeenkomsten toe: ,,We willen mensen oproepen om mee te doen, door hun verhalen te delen”, zo begint ze. ,,Tijdens de Brandstof-avond starten we het gesprek en delen 5 inwoners kennis over het gebied. Vervolgens zijn er twee creatieve werkplaatsen waar we alle creatievelingen uitnodigen om mee te doen. Daarnaast is er Vonk, een avond waarop een groep van twintig mensen met een vurige mening over leefbaarheid en klimaatverandering met elkaar in gesprek gaan, en een advies aan de gemeenschap geven. Dan hebben we Zuurstof: vijftien mensen delen hun persoonlijke verhaal in interviews die worden afgenomen door schrijvers van Noordwoord. Ook de jongeren in dit gebied betrekken we via workshops. Ten slotte vatten we alles samen tijdens de Kampvuur-avond op vrijdag 28 maart in het Dorpshuis ‘t Holt in Ten Post”

Lees hier meer over de opzet van Gronings Vuur.

Ze sluit af met de introductie van Michiel Rasker: ,,In iedere gemeente stellen we een cultureel aanjager aan en in dit gebied is dat Michiel. Hij koppelt inwoners uit dit gebied aan ons en aan elkaar.”

Michiel Rasker stelt zichzelf vervolgens voor: ,,Naast cultureel aanjager voor Gronings Vuur ben ik ook cultuurcoach in dit gebied. Ik nodig jullie van harte uit om contact met mij op te nemen als je een idee hebt of een bijdrage wilt leveren aan dit project!”

Na het onthullen van de Gronings Vuur-vlag voor de gemeente Groningen (die in tegenstelling tot wat Gea heeft aangegeven is gemaakt op basis van de gemeente Groningen vlag, en niet de voormalige gemeente Ten Boer vlag) vraagt de presentator aan het publiek om in één woord te omschrijven wat de inwoners van deze dorpen kenmerkt. Er komen verschillende antwoorden uit de zaal: betrokken, puur, strijders, zuinig en nuchter.

Wim Beukema – De inwoner van dit gebied

De eerste spreker van de avond is Wim Beukema, die naast zijn muzikale bijdrage ook zijn visie deelt over de inwoners van Ten Boer. ,,Ik woon hier nu zes jaar, samen met mijn vriendin en zoontje. We werden destijds hartelijk ontvangen door onze buren. Ik leerde het dorp kennen via de sport en later door mijn werk bij de plaatselijke supermarkt. Werken in een winkel is een goede manier om in te burgeren! Maar er is wel een maar: je moet er zelf wat voor doen. Als je echt deel uit wil maken van een dorpsgemeenschap, meld je dan aan bij een club of vereniging.”

Saamhorigheid
Ook spreekt hij over de saamhorigheid in het dorp: ,,Ik zamel geld in voor KiKa door marathons te lopen. In de bloemenwinkel van mijn schoonouders staat een geldbusje voor dit doel. Zonder dat de klanten precies weten waarvoor, doneren ze royaal. Dat tekent de dorpsbewoners. Mensen zien hier aan elkaar om. Ten Boer heeft alles: we groeten elkaar en staan voor elkaar klaar. Ik voel me hier veilig.”

Met een knipoog sluit hij af: ,,Nog een tip: koop elders niet wat Ten Boer je biedt!”

Sieger de Vries – De toekomst van de gemeenschap

De tweede spreker is Sieger de Vries, bewoner van Coöperatie Woldwijk. ,,Sinds zeven jaar woon ik in Ten Boer, op Woldwijk. Rond Zorgcentrum Innersdijk lag vroeger een weiland. De gemeente gaf dit op een gegeven moment vrij voor het ontwikkelen van duurzame initiatieven. Toen wij er als coöperatie gebruik van gingen maken trok dat veel belangstelling, vooral toen we de eerste yurts plaatsten.”

Hij vertelt hoe het contact met de dorpsbewoners ontstond: ,,Toen de zelfoogsttuin werd aangelegd, groeide het contact tussen ons en de inwoners van Ten Boer. Dorpsgenoten gingen er zelf aan de slag en zo leerden we elkaar steeds beter kennen.” Sieger benadrukt de veelzijdigheid van de bewoners: ,,We wonen er nu met zeventig mensen: van artsen en juristen tot houtbewerkers en technici. We hebben veel kennis en vaardigheden in huis.”

Samenwerking
Ook noemt hij voorbeelden van hoe de gemeenschap op Woldwijk de samenwerking zoekt: ,,Het wijkteam benaderde ons voor het plaatsen van een bushokje, op een plek vlak bij ons. De gemeente kon niet op korte termijn iets regelen, dus wij hebben een prieeltje aangepast en daar geplaatst. Dit heeft maandenlang als bushokje gediend voor bewoners van het zorgcentrum en de wisselwoningen.”

Hij noemt verder de samenwerking met lokale boeren, wat bijvoorbeeld heeft geresulteerd in een ander maaibeleid. ,,Voor het maaien wordt er eerst met een drone gezocht naar reeën die zich op het land schuilhouden. Als ze vervolgens gelokaliseerd zijn, maait de boer eromheen.”

Ook heeft de samenwerking geleid tot initiatieven, zoals de Energiecoöperatie Ten Boer en het gratis festival Lutjefest, dat in samenwerking met Dorpsbelangen Ten Boer wordt georganiseerd. ,,Mensen die graag willen komen kijken zijn van harte welkom voor een rondleiding over ons terrein. En elke tweede zaterdag van de maand hebben we een pizza-eetcafé. Iedereen is welkom!”

Henk Boels – De geschiedenis van het gebied

De derde spreker is historicus Henk Boels. Hij geeft een overzicht van 3000 jaar geschiedenis van het gebied. ,,Duizend jaar voor Christus was hier niets dan een open vlakte. Toen kwamen kleine jagers, en later de eerste bewoners die wierden bouwden om zich te beschermen tegen het water.”

Henk vertelt over de rol van de kloosters in de middeleeuwen en hoe de Reformatie het religieuze landschap veranderde. ,,In klooster Bloemhof in Wittewierum woonden wel duizend mensen, vooral werkers. En in het klooster van Thesinge werden prachtige boeken gemaakt, onder andere door de non Stine Dutmers. Deze boeken zijn zelfs nog te vinden in bibliotheken in het buitenland”, doceert hij.

,,In de 17e en 18e eeuw bestond het gebied uit landbouw, veeteelt en middenstand. De dorpen stonden allemaal op zichzelf, en werden beheerd door bewoners van borgen. Rond 1800 groeide de bevolking van de dorpen Ten Boer, Garmerwolde, Lellens, Sint-Annen, Thesinge, Winneweer, Wittewierum en Woltersum in hoog tempo naar ongeveer 2300 personen. De bewoners kregen steeds meer te zeggen.”

Economische ontwikkeling
Verder bespreekt Henk de economische ontwikkeling: ,,Langs het Damsterdiep ontstonden industrieën zoals kalkovens, steenfabrieken en korenmolens. In die tijd was de kleiweg moeilijk begaanbaar en ging alle transport via het water. In de 19e eeuw groeiden de dorpen naar zo’n 7300 inwoners. Ieder dorp was zelfvoorzienend en had meerdere winkels en ondernemingen. Na de oorlog kwamen veel forenzen hier wonen. Ze werkten elders. Dit bracht grote gevolgen met zich mee voor de middenstand en de voorzieningen in de dorpen.”

De voormalige gemeente Ten Boer heeft van oudsher een sterk conventioneel karakter. Tot in de jaren ‘50 was bijna geen inwoner buitenkerkelijk. Dat de dorpen nog steeds sterk waarde hechten aan de christelijke normen en waarden heeft Henk al eens aan den lijve ondervonden: ,,Ik was lid van een politieke partij. Vlak voor de verkiezingen wilden we posters gaan ‘plakken’ in Ten Boer. We waren met een groepje vrijwilligers, waarvan iemand alleen op zondagochtend tijd had. Dat we daar op deze dag daadwerkelijk politieke affiches gingen ophangen, werd ons duidelijk niet in dank afgenomen!”

Henk sluit af met een beschouwing over de gemeentelijke samenvoeging met Groningen: ,,We mogen niet zeggen dat onze dorpen zijn ingelijfd bij de stad Groningen, maar zo voelt het wel.”

Janko Oosterhuis – Een Ommeland voor de toekomst

Janko Oosterhuis vertelt over zijn gemengd akkerbouwbedrijf Ommeland* in Thesinge dat hij met zijn broer Menko leidt, naast een reguliere baan. Zij zoeken nieuwe manieren om als boer te werken, binnen de uitdagingen van de landbouw.

Verbinding
,,Wat breng je de omgeving als rentmeester van de leefomgeving? Wij zoeken de verbinding met de stad, en zoeken samenwerking met lokale initiatieven. Wij Groningers houden niet van verandering. Dat bleek toen een zonneparkinitiatief maar niet van de grond kwam. We hadden veel werk gestopt in de voorbereidingen maar stuitten vervolgens op grote weerstand. Ook een initiatief om woningen op ons erf te ontwikkelen kwam uiteindelijk niet van de grond”, aldus Janko.

,,Toch zijn er ook successen in het verbinden van de landbouw met de gemeenschap. We willen bijdragen aan de gezondheid, en voedsel voor mensen verbouwen. Vorig jaar is de oogst totaal mislukt, maar we hebben wel scholen en de voedselbank betrokken. Komend jaar proberen we het opnieuw, en verbouwen we onder andere peterselie, uien en quinoa. Transitie gaat niet vanzelf!”

John Havinga – Wonen voor jong en oud

John Havinga bespreekt zijn visie op de woningmarkt in gebiedsdeel Ten Boer: ,,Mensen in de leeftijdsgroep tussen de twintig en dertig kunnen geen woning vinden. Tegelijkertijd willen ouderen in hun huis blijven wonen. Dat zorgt voor een stagnatie”, trapt hij af. ,,Ik pleit daarom voor meer seniorenwoningen. Een hofjesconcept zou helpen. Mijn suggestie is: schrijf een wedstrijd uit voor architecten om modulaire woningen te ontwerpen, zodat deze kunnen meegroeien met de behoefte. Zowel starters, gezinnen als ouderen kunnen op die manier het huis laten aanpassen aan hun wensen in de verschillende fases van hun leven, en daardoor op dezelfde plek blijven wonen.”

Jos van Kan – Artistiek projectleider en regisseur

Tot slot stelt Jos van Kan zich voor. Hij is door Gronings Vuur aangesteld als artistiek projectleider om de voorstelling te maken. ,,Ik vind het ontroerend dat er sprekers zijn die vanavond hun visie en kennis delen over dit gebied. Het is zeldzaam dat dit wordt aangeboden aan een theatermaker”, spreekt hij uit.

Maalkop
,,En wie ben ik? Ik ben regisseur, schrijver en theatermaker. Ik heb veel ‘boerenvoorstellingen’ gemaakt zoals ‘Maalkop’ in Ten Boer, werk aan een voorstelling in het Fries over Foekje Dillema, maar maak ook producties in het buitenland, van komedie in het theater tot een voorstelling in de taal van de ‘native Canadians’.”

,,Voor Gronings Vuur ga ik voor en met de inwoners uit dit gebied een voorstelling maken, en ik ben er heel blij mee dat De Volharding al heeft toegezegd te gaan meewerken. Muziek is altijd de verbinder. Ik wil iedereen betrekken: alle dorpen, jong en oud, muziek en taal. Het is voor iedereen toegankelijk!”

Presentator Hinry sluit de avond af door het publiek te vragen hun opmerkingen of tips voor Gronings Vuur op te schrijven. Wanton eindigt de avond met het nummer ‘Even’. Daarna wordt er nog gezellig nagepraat onder het genot van een drankje. 

Volgende bijeenkomst
De volgende bijeenkomst -de Creatieve Werkplaats- is op woensdag 26 februari in Dorpshuis Trefpunt in Thesinge. We gaan op een creatieve wijze aan de slag met de verhalen van de aanwezigen. Je kunt je daarvoor opgeven via info@groningsvuur.nl of via dit formulier. Meer informatie nodig? Bekijk onze website of neem contact op met de aanjager via michiel@groningsvuur.nl.

De foto’s bij dit bericht zijn gemaakt door Marijn Boeré.