Kampvuur in Eemsdelta: een avond over regie en beweging

,,Na vanavond geven wij het spreekwoordelijke stokje door aan het artistieke team”, vertelt Sara Scholten in haar openingswoord. Samen met Jurgen van Tolie leidt zij de Kampvuur-avond. ,,Het is een denkbeeldig kampvuur”, benadrukt ze. ,,Waar we dicht bij elkaar zitten en verhalen met elkaar delen.”

Doelen van de avond
Want dat is één van de doelen van de avond: in kaart brengen welke verhalen er tot dusver zijn opgehaald in Eemsdelta. Wat speelt er in de gemeente? Op verschillende manieren en momenten peilden we dit bij de inwoners. Dat deden we onder meer tijdens Brandstof, waar het ging om kennisverhalen, en Vonk, waar sterke meningen werden uitgewisseld.

Vijf schrijvers van Noordwoord spraken met vijftien inwoners van Eemsdelta. Zuurstof noemen we dat onderdeel. Persoonlijke gesprekken leverden fraaie proza en poëzie op. Daarnaast waren er creatieve werkplaatsen en workshops met jongeren om het vuurtje op creatieve wijze op te poken. Deze ingrediënten – Brandstof, Zuurstof en een Vonk – zijn voldoende om een Kampvuur te maken.  

,,En we zijn hier vanavond ook om te kijken of er nog iets moet worden toegevoegd aan die verhalen”, aldus Sara. ,,Of we niets gemist hebben. Zo kunnen we alles zo volledig mogelijk overdragen aan De Prutsers, het artistieke team dat de voorstelling maakt.”

Vijf gedichten voorgedragen

Tijdens Kampvuur worden vijf gedichten voorgedragen. Het eerste is geschreven door Rick Andreae. Hij ging langs bij Roby en Charlie, die een duurzaam tuinbouwbedrijf runnen.  ,,Ik ben veel te weten gekomen over groentes waarvan ik nog nooit had gehoord”, vertelt de schrijver lachend. ,,En dat voedsel een medium is.”

Daar haakt Roby desgevraagd op in: ,,Wij hebben beiden lang in de kunst- en cultuursector gewerkt. Daar gaat het om verhalen vertellen en gedeelde herinneringen maken. Dat kan ook met voedsel. Door eerst samen te eten, deel je een ervaring. Het brengt mensen samen.”

Eigenschappen Eemsdeltenaar
Na het gedicht van Rick laat Sara een aantal karaktereigenschappen zien die naar voren kwamen tijdens de verschillende avonden. De Eemsdeltenaar omschrijft zichzelf als doortastend, afwachtend, een stiefkop, een deurpakker, murw, kloet’nbreker en bescheiden. ,,Herkennen jullie je hierin?”, vraagt ze het publiek. ,,Moet er nog iets toegevoegd worden?”

Vanuit de zaal klinkt eerst het woord ‘achterdochtig’. ,,Het ken niks wezen, het ken niks worden”, is de toelichting. Daar wordt op ingehaakt door iemand die daar liever een positieve draai aan geeft: ,,’t Kin altied nog wat worden!”

Ook woorden als ‘eigenwijs’ en ‘warm’ worden aan het rijtje toegevoegd. ,,En ik mis ‘trots’”, vult Eline de Vries van De Prutsers aan. ,,Wij merkten dat veel mensen trots zijn op waar ze wonen, op het landschap.”

‘Landschapsliefde’
Sara geeft aan dat er veel ‘landschapsliefde’ gedeeld is door inwoners. Zo was tijdens één van de eerdere avonden te horen dat iemand na een avondje stappen nog in het weiland ging liggen om naar de prachtige sterrenhemel te kijken.

Tijd voor een stelling die ook tijdens de Vonk-avond voorbij kwam: ,,Gemeente, maak een keuze: stimuleer de industrie óf het landschap. Niet allebei.” Sara nodigt mensen die het hiermee eens zijn uit om op te staan. ,,Je ziet de industrie heel hard optrekken”, zegt één van de aanwezigen. ,,Daarbij worden we getrakteerd op veel lichtjes. Dus maak een keuze: of ga echt voor de industrie – dan wordt Borgsweer misschien net als de andere dorpen die al weg zijn – of voor de leefbaarheid.”

,,Je kunt de economie ook stimuleren zonder de leefbaarheid aan te tasten”, klinkt het tegengeluid. Tijdens de gehele avond wordt zo op genuanceerde en respectvolle manier met elkaar gesproken, waarbij begrip is voor elkaars standpunten.

Kippenvel na gedicht
Schrijfster Willemijn van de Walle komt vervolgens met een ontroerend gedicht voor Wim Ampak, een ‘Molukse Damster’, die al sinds 1958 in Appingedam woont. ,,Kippenvel”, is zijn eerste reactie na de voordracht. ,,Ik heb het al naar Indonesië gestuurd en alleen maar goede berichten teruggekregen.” 

Volgens Willemijn is het verhaal belangrijk om te blijven vertellen. ,,Juist ook nu. Hoe we met elkaar omgaan. Ken je geschiedenis”, roept ze op. 

Moeten wisselwoningen straks beschikbaar worden gesteld voor starters en statushouders? Die vraag, verpakt in de volgende stelling, kan grotendeels op goedkeuring rekenen van de aanwezigen. ,,Jongeren hebben het best moeilijk om hier iets te vinden”, klinkt het. Ook hier ruimte voor de nuance: ,,Kunnen die wisselwoningen wel 40 jaar mee?”

‘We maken er iets van’
Deborah van Zeebroeck was één van de sprekers tijdens de Brandstofavond. Zij woont met haar gezin in een wisselwoning. Een quote van haar wordt aangehaald, met als belangrijkste conclusie: het is vervelend, maar we maken er iets van.

Het derde gedicht van de avond is geschreven door Anke Odinga. Zij bezocht Veerle Theocharis, een studente aan de Kunstacademie. ,,Apart”, antwoordt Veerle op de vraag hoe het is als iemand een gedicht over je schrijft. ,,Dat had ik nog nooit meegemaakt.”

Uiteindelijk ging het in het gesprek tussen beiden veel over kleuren. ,,Hoe ik kleuren zie in mijn omgeving. Dat gebruik ik ook in mijn kunst. Het gesprek en gedicht verwerk ik in mijn kunst.”

Band van Campus Eemsdelta
Na de pauze heropent een gelegenheidsband met zes leerlingen van Campus Eemsdelta het programma. Ze zingen en rappen over hoe het is om te wonen in hun gemeente. ‘Van hier wonen, hebben we echt geen spijt’, is de slotzin van het refrein. 

Dan wordt een ander belangrijk thema aangesneden. ,,Wie heeft de regie hier?”, vraagt Sara hardop. ,,De ereschuld is een morele schuld. Groningers moeten zeggenschap krijgen over het geld”, poneert ze de volgende stelling. Daar is het grootste deel van de aanwezigen het mee eens.

,,Kijk naar die beschamende discussie in de Tweede Kamer over de Lelylijn”, klinkt het resoluut vanuit de zaal. ,,Laat het geld eindelijk eens hierheen komen.”

Dat wordt instemmend aangevuld door een andere bezoeker: ,,We moeten veel harder worden. Met de vuist op tafel slaan.”

Blik op de toekomst
Het laatste deel van de avond wordt vooruitgekeken naar de toekomst. Michael ter Maat draagt zijn gedicht voor dat hij schreef voor Talha Cicek. ,,Hij is nog vrij jong, maar heeft een heel onderzoekende geest”, aldus Michael. ,,Hij is jong wijs.”

Aan de aanwezige leerlingen van Campus Eemsdelta wordt vervolgens gevraagd hoe zij de toekomst zien. Na een weifelend begin, komt Esmée – ze wil actrice worden – met een mooie samenvatting van de avond. ,,Ik denk dat we vanavond veel informatie hebben gekregen over de gemeente zelf, maar ook inzicht hebben gekregen hoe het daadwerkelijk gaat.”

,,Aan de ene kant gaat het best goed, maar er zijn ook minpunten”, vervolgt ze. ,, De huizen worden duurder. Hoe is dat straks voor ons? Kunnen we nog een betaalbare woning vinden?”

Haar mede-leerling ziet allemaal land verdwijnen bij de Eemshaven. ,,Daar komt Google nu. Dat is jammer. Er hadden ook blije koetjes in de wei kunnen staan.”

Vooruitblik op te maken voorstelling
Het slotwoord van de avond is aan theatergezelschap De Prutsers. Zij gebruiken al deze informatie en verhalen voor een voorstelling die ze gaan maken en die in april zes keer wordt opgevoerd en waar inwoners van Eemsdelta aan mee kunnen doen. 

De Prutsers bestaan uit vier theatermakers die zelf ook meespelen en regisseur Ira Judkovskaja. ,,We hebben veel verschillende verhalen gehoord”, vat Ira samen. ,,Er zijn zorgen, maar er is ook liefde. Liefde voor de plek en voor elkaar. Maar het woord dat het meest bijbleef, is ‘beweging’. Beweging van mensen, van landschap, beweging naar een wisselwoning of beweging van nieuwkomers. Sommige bewegingen zijn zelf geïnitieerd, andere zelf opgelegd. Hoe ga je hiermee om? Hoe geef je deze een positieve draai zodat je er trots op kunt zijn?”

‘Beweging en regie’
‘Beweging’ en ‘regie nemen’ vormen belangrijke ingrediënten voor het concept dat De Prutsers tot dusver bedachten voor hun voorstelling. ,,We willen samen een soort droomland creëren”, blikt Ira vooruit. ,,Een land dat in beweging is. Want stilstand is achteruitgang.”

,,Dat willen we samen met het publiek opbouwen. Wat is er nodig? Denk je groot of klein? En hoe reageer je op elkaar?”

,,Het klinkt als een spel, maar we vertellen het in scènes die deels vooraf gemaakt zijn”, vult Brecht Wassenaar aan. ,,Maar ze kunnen ook ter plekke ontstaan. De verhalen die we gehoord hebben, krijgen een plek in de voorstelling.”

Eline: ,,We zoomen in op die persoonlijke wensen. Daar voegen we theatrale of muzikale elementen aan toe. We zoeken een of meerdere shantykoren, een slagwerkgroep en een muzikaal ensemble.” 

,,Het wordt dus een combinatie”, gaat ze verder. ,,Een deel staat vast, maar we houden ook de flexibiliteit om met het publiek mee te bewegen.”

Inwoners kunnen meedoen
,,We gaan dit samen met inwoners ontwikkelen”, geven De Prutsers aan. Los van de eerder genoemde muzikanten of koorleden, geldt dit ook voor spelers. ,,We zoeken zo’n tien lokale spelers die mee willen doen aan de voorstelling.”

Sjoerd Blom, de laatste van de aanwezige Prutsers: ,,Zo willen we echt iets bijzonders met elkaar maken. Het doel is om dat samen te doen.”

Kampvuur wordt afgesloten met een gedicht van Lilian Zielstra naar aanleiding van haar gesprek met Rients Faber en een lied van Fransien Kuiper. Het refrein daarvan slaat aan, want wordt aan het einde al door een groot deel van de aanwezigen meegezongen.

Wil je meedoen?
Belangstelling om mee te doen? Of ken je iemand voor wie dit interessant is? Mail met onze culturele aanjager Petra Bos op petra@groningsvuur.nl. Lees onderaan dit bericht meer over repetitiedata, etc.

Foto’s gemaakt door Marijn Boeré.