Verslag en foto's van boeiende Kampvuur-avond in Midden-Groningen

Regisseur Kees Scholten kijkt aan het einde van de avond tevreden om zich heen. Naast hem verzamelen zich acteurs, muzikanten, dansers en enthousiaste Midden-Groningers die al meedoen aan de voorstelling. Want er hebben zich al aardig wat inwoners aangesloten! ,,Dit was weer zo’n andere avond dan de vorige. Wat is Midden-Groningen toch een rijk gebied waar veel speelt”, vat hij samen. ,,Ik kijk ernaar uit om met al deze mensen een voorstelling te maken. Het worden boeiende theateravonden met veel muziek, straks in Kielzog.”

Want dat is de locatie van de voorstelling: theater Kielzog in Hoogezand. Professionele acteurs die meedoen zijn Marliz van Til, Roger Goudsmit en Ayşe Oral. Muziek is er onder meer van Capriccio Clarinet Orchestra en een te vormen gelegenheidskoor onder leiding van dirigent Cas Straatman.

Kielzog
Kees Jan is Kees Jan Luursema, die namens Kielzog als projectleider betrokken is bij Gronings Vuur in Midden-Groningen. Samen met drie cultuurcoaches verbinden zij inwoners aan Gronings Vuur en andersom. Kielzog verzorgt ook de productie van de voorstelling.

Terug naar het begin van Kampvuur. De Congolese muzikant Makila Kibas Besi – hij kwam 8 jaar geleden naar Nederland – opent de avond. Een vrije vertaling van de titel van het lied dat hij speelt: ‘Welkom, hallo allen’. Een toepasselijke start.

Namens Gronings Vuur presenteren Sara Scholen en Jurgen van Tolie de avond. Kampvuur is de afsluitende avond van een traject waarin Gronings Vuur verhalen ophaalde bij inwoners van Midden-Groningen. Dat gebeurde op verschillende manieren. ,,Vanavond komen al die verhalen bij elkaar”, zegt Sara. ,,Daar proberen we een rode draad in aan te brengen. Klopt het? Missen we nog iets?”

Gedichten
Het is ook de avond waarop vijf schrijvers van dichterscollectief Noordwoord een gedicht voordragen. Die maakten ze in het kader van Zuurstof, naar aanleiding van keukentafelgesprekken met Midden-Groningers. Vijftien gedichten in totaal. Ingeborg Nienhuis trapt af met haar voordracht van ‘Ver beriek‘, een gedicht dat ze schreef over Menno Postma.

Daarna snijdt Sara het eerste deelonderwerp van de avond aan: de inwoner. Wie is de Midden-Groninger? ,,Die bestaat niet”, was een conclusie tijdens een eerdere bijeenkomst. ,,Dat hebben we nog niet eerder meegemaakt, dat er werd gezegd: die valt niet te kenmerken.”

Eigenschappen
Toch verschijnt een aantal eigenschappen op de schermen. De Midden-Groninger kijkt graag de kat uit de boom. Is kwetsbaar. Heeft weinig woorden nodig om te krijgen wat hij wil. Is een doorzetter; kop d’r veur. Is een kind van vele kleuren, over het algemeen 45 jaar oud en bestaat uit arbeiders die overal vandaan komen. En elk dorp in de gemeente heeft zijn eigen uniciteit – en wil dit weten ook.

Met de term ‘moerasbewoner’ is niet iedereen het eens. Die tijd is geweest. En of er nog iets mist, vraagt Sara. ,,We bepalen het liefst de eigen regels”, antwoordt een inwoner vanuit de zaal. ,,Ik heb een boerenbedrijf. Iedereen bemoeit zich daarmee, maar ik doe het op mijn eigen manier. Het gaat dan misschien niet altijd volgens de regels, maar we komen heel ver met elkaar.”

‘Kleine jongen’
Dichter Michael Ter Maat draagt vervolgens ‘Kleine jongen’ voor. Een emotioneel beladen gedicht dat hij schreef voor Ramazan. Hij kwam in 2009 voor de liefde vanuit Turkije naar Nederland. Samen met zijn vrouw woonde hij in Sappemeer, maar zij overleed in 2017. Ze kregen een zoon, die inmiddels 11 jaar is. ,,Met name zijn optimisme viel mij op”, zegt schrijver Michael. ,,Hij wil er als alleenstaande vader het beste van maken.”

Ramazan is dankbaar, vertelt hij na de voordracht. ,,Het is emotioneel, maar het is een mooi gedicht.”

Ondanks het zware verlies is Ramazan gesteld op Sappemeer. ,,Dit is thuis. Vanaf dag één en dat is nog steeds zo.”

Hij gunt zijn zoon ,,alles” voor de toekomst. ,,Toen we dit gedicht kregen, heeft hij minutenlang met tranen in zijn ogen gezeten.” Later: ,,Dit is zijn land. We blijven voor altijd hier.”

Verschillende gemeenschappen
Een volgend thema wordt aangesneden. Het gaat over de verschillende gemeenschappen en dorpen die Midden-Groningen rijk is. ,,Vanuit de zoektocht naar werk zijn vele gemeenschappen ontstaan”, zegt Sara. Midden-Groningen kent veel verschillende types arbeiders. ,,Veenarbeiders, landarbeiders, contractarbeiders”, noemt Sara een paar. ,,Maar ook Surinamers, Molukkers, gastarbeiders, Oekraïners, Syriërs, Somaliërs en Eritreeërs. Als we het in Midden-Groningen nu over arbeid hebben, dan hebben we het over: landbouw, industrie, scheepsbouw, metaalsector, grootindustrieel werk, infrastructuur.”

 ,,De gemeenschapszin is groot, maar wel binnen de eigen grenzen”, legt ze als stelling voor. Terwijl er juist wel behoefte aan verbinding lijkt te zijn. Hoe doe je dat? Er was een idee voor wereldmuziek op het Knuppelpad. Of ouderen die bij jongeren achterop een fatbike samen naar een festival gaan. Dit werd een scène met een geestig karakter, maar wel met verbinding als hoofdmoot.

,,Wat heb je nodig om een ander te ontmoeten”, vraagt ze vervolgens aan de zaal. Die mogen in een minuut een antwoord vormen met een buurman of -vrouw uit het publiek. ,,Een open houding. De bereidheid om te willen praten”, volgt als reactie. En ook: ,,Tijd hebben voor elkaar.” ,,Minder de kat uit te boom kijken”, komt nog naar voren. En ,,Als twee mensen dat doen, blijft ‘ie zitten.”

‘Die lach staat je mooi’
Het derde gedicht van de avond komt van Willemijn van de Walle. Zij sprak met moeder Tamara en dochter Sofie. ‘Die lach staat je mooi’ is de titel van het gedicht. ,,Ik heb met heel veel plezier bij hen aan de keukentafel gezeten”, kijkt Willemijn terug. ,,Tijdens het gesprek kwam naar voren dat ze er heel erg zijn voor een ander.”

,,Fantastisch. Heel mooi”, zegt moeder Tamara na de voordracht. ,,Van alles wat we verteld hebben, heeft ze zoiets moois gemaakt. We zijn heel dankbaar.”

Een volgende muzikale bijdrage komt van actrice en zangeres Ayşe Oral. Zij komt uit Hoogezand en heeft Turkse roots. Dat is de taal waarin ze zingt, onder muzikale begeleiding van Tha’er Bitar. ,,Ik kom net van een koud optreden, dus een Kampvuur is geen overbodige luxe”, grapt ze.

Leerlingenband
Na de pauze is het de beurt aan leerlingen van het dr. Aletta Jacobs College. Zij vormen voor de gelegenheid een band, die ontstond na workshops vanuit Gronings Vuur op hun school. Vijf muzikanten en twee uiterst vrolijke dansers komen op het podium. ,,Wij willen blijven in dit stuk land” en ,,Reik onze jongeren toch de hand”, zijn delen uit het lied dat ze opvoeren. Ze zeggen ‘weg, weg, weg tegen het saaie Grunn’, en opteren voor een gamehal en levendiger centrum en willen ook hun eigen thuis bouwen.

Op de vraag wie dit lied moet horen, antwoordt één van de jongeren: ,,De gemeente.”

Hoop en realisme
Tijdens de Vonk-avond gingen aanwezigen met een vurige mening heen en weer tussen hoop en realisme, vertelt Sara. ,,Lopen we als schapen achter een sterke leider aan of gaan we zelf nadenken?”, herhaalt ze een vraag van die avond. En ook: ,,We moeten niet te lief zijn om dingen voor elkaar te krijgen. Durf op te staan. Durf je uit te spreken. Aan de andere kant werd gezegd dat juist ‘de lieve manier’ helpt.”

Ze poneert een volgende stelling: ‘Naar de burgers wordt door de gemeente Midden-Groningen niet geluisterd’.

De aanwezigen die hierop reageren, zijn het hier niet mee eens. ,,Als dorpsvereniging Westerbroek hebben wij regelmatig overleg met de gemeente. Wij krijgen vaak alle medewerking om dingen voor elkaar te krijgen.”

Kinderraad
Een aanwezig raadslid benoemt dat de gemeente er niet alleen voor de volwassenen is. ,,We hebben sinds een aantal jaren ook de kinderraad.”

Twee jongeren die hierin zitting hebben genomen, zijn aanwezig. Sofie, over wie eerder het gedicht ging, is één van hen. ,,We hebben veel gedaan en zijn op veel plekken op bezoek geweest”, vertelt ze over die periode. Iris, het andere voormalig kinderraadslid, blikt ook terug: ,,We hebben punten besproken die voor ons belangrijk waren. Daar hebben we ons verder in verdiept. Het ging dan over klimaat en veiligheid rondom scholen. In Siddeburen is nu een extra verkeersbord geplaatst.”

Fusiegemeente
Er volgt een nuance over de rol van de fusiegemeente Midden-Groningen, voorheen bestaande uit Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde. ,,De gemeente is nog druk bezig om zichzelf uit te vinden. Het heeft tijd en geduld nodig om binnen de gemeente de juiste mensen te vinden.”

,,We lossen problemen samen op”, komt ook naar voren vanuit het publiek. ,,We hebben een dorpsraad waarin we knelpunten bespreken. Er wordt veel gesproken. Soms wordt er niks mee gedaan, maar er wordt wel veel geluisterd. Het is niet zo zwartwit.”

Dichter Lilian Zielstra betreedt daarna het podium. ‘Fuga in landschap’ is de titel van haar gedicht voor organist Leonore Lub, die in Noordbroek tegenover de kerk met ,,één van de meest bijzondere orgels” woont. 

Natuur
Het ging tijdens de inwonersavonden ook veel over de natuur. En de ‘strijd’ tussen mens en die natuur. Boswachter Jaap – ook geïnterviewd voor Zuurstof – nuanceert deze tegenstelling. ,,In ons denken is een soort tegenstelling tussen mens en natuur. Landbouw óf natuur, maar dat is flauwekul. Een boer is een natuurbeheerder, maar hij beheerst deze niet. Hij beheert de aardappel die groeit, maar die groeit door de natuur. Boeren en natuur zijn geen tegenstelling. Dat moeten we niet zo zien, maar door economisch denken zijn we wel eens vergeten dat het hand in hand moet gaan. Het is een strijd die geen strijd is, behalve als je het zo blijft zien.”

Een andere reactie komt van een vrouw van een hovenier. ,,Men wil tegenwoordig vaak een onderhoudsarme tuin. ‘Straat maar vol’, zeggen ze dan. Maar dat is niet onderhoudsarm. De bodem leeft. Als je dat dichtstraat, komt het door de voegen omhoog. Je moet ruimte geven. Wij zeggen altijd: ‘Bloeit het mooi? Laat maar staan’.”

De laatste bijdrage van de Noordwoord-schrijvers is van Anke Odinga, die met Iris in gesprek ging. Het gedicht ‘Ruimtevaarder’ ontstond naar aanleiding van ,,een filosofisch gesprek waarin we steeds verder uitzoomden”, verklaart Anke. ,,We belandden in een soort vacuüm waarin tijd niet leek te bestaan.”

De toekomst
Als laatste thema van de avond gaat het over de toekomst. ,,Ik maak mij geen zorgen over de toekomst, want wat niet goed is, corrigeert zichzelf wel”, heeft Sara als laatste stelling in petto.

Zorgen en optimisme wisselen elkaar af in de reacties. ,,Ik denk dat we er een mooie wereld van kunnen maken”, klinkt het vanuit de optimistische hoek. ,,Maar we moeten ons wel zorgen maken. Dan draag je zorg.”

Bezoekers krijgen altijd de mogelijkheid om op een kaartje te schrijven of er nog zaken niet besproken zijn. Over zorgen die zij hebben of kansen die zij zien. Een kleine greep uit die opbrengst:

• We verspillen met elkaar veel. Consumeren veel, is dat wel nodig? Grote vuilnisbelt. Meer recyclen. 
• We moeten onze identiteit houden. De buurt is belangrijk. Niet opgaan in het grote geheel.
• De steeds verdere afstand tussen handwerkers/arbeider/boeren en stadjes/hoog-opgeleiden. We moeten deze twee polariserende kampen meer samenbrengen. Dialoog aangaan om elkaar te begrijpen, in plaats van overhalen. Projecten samen doen?
• Verpaupering van panden. Aardbevingsschade. Vergrijzing. Weinig te doen voor de jeugd (uitgaan). Teveel bouw, te weinig groen. 
• Alles komt goed!
• We moeten ervoor zorgen dat we niet gaan geloven dat het slecht gaat.
• De wal stuurt het schip.
• Zorgen over: over de jeugd, er is bijna alleen nog online verbinding waardoor ze vervreemden van de realiteit. Normen en waarden.
• De wereld, oorlog, verwoesting, pijn. Piekerend de nachten door. Voor hoe lang zijn we hier? Wat brengt de toekomt? Elke onverwachte verandering draagt emoties, pijn, verdriet, maar ook geluk en liefde. De toekomst is nog onbekend, maar geniet van elke dag. Maak er wat moois van nu het nog kan.

Slotwoord
Het slotwoord is vervolgens aan regisseur Kees. Hij vertelt over  zijn eerste plannen. Een voorstelling met veel muziek, met humor en met hapjes tussendoor. Een voorstelling waarin de kantine van een busremise symbool komt te staan voor de diversiteit die Midden-Groningen rijk is. Hij is zeer content met de vele verhalen die hij tot dusver hoorde: ,,Ik heb nog nooit een stuk gemaakt waarbij zo’n groot team de voorbereiding heeft gedaan. Ik hoop jullie allemaal in mei te zien!”, besluit hij.

De toegift komt in de vorm van een extra optreden van de dr. Aletta Jacobs Band en een Turks nummer door Ayşe en Tha’er. Tekenend voor de grote diversiteit van de gemeente. 

De voorstelling is te zien op 30 en 31 mei en op 3, 4 en 6 juni 2026 in Kielzog. Later volgt meer informatie, onder meer over de tijden, de naam van de voorstelling en over de start van de kaartverkoop.

Meedoen?
Belangstellenden die mee willen werken, kunnen een mail sturen naar Kees Jan Luursema op kj.luursema@kielzog.nl.

Foto’s bij dit bericht zijn gemaakt door Marijn Boeré.